व्यायाम निबंधाचे महत्त्व || Exercise Essay In Marathi
भूमिका – गोस्वामी तुलसीदासांनी म्हटले आहे – ‘बडे भाग मानुष तन पाव’ म्हणजे मानवाचे शरीर परम नशिबाने मिळते. या शरीरातील सुख-सुविधांचा उपभोग घेण्यासाठी ते निरोगी आणि रोगमुक्त असणे आवश्यक आहे. निरोगी शरीर मिळवण्यासाठी अनेक मार्ग असू शकतात, परंतु व्यायाम हा त्यापैकी सर्वोत्तम आहे.
प्रयत्न साध्य करण्यासाठी आवश्यक
मानवी जीवनाचे चार पुरुषार्थ आहेत. हे धर्म, अर्थ, काम आणि मोक्ष आहेत. ते मिळवण्याचे साधन म्हणजे आरोग्य, म्हणजेच माणसाचे जीवन रोगमुक्त असेल, तरच या प्रयत्नांतूनच जीवन यशस्वी होऊ शकते. आजारी व दुर्धर व्यक्ती ना धर्माचे चिंतन करू शकतो, ना तो व्यवसाय करून पैसे कमवू शकतो, किंवा तो कार्य करू शकत नाही.मोक्ष मिळवू शकतो आणि मिळवू शकत नाही, म्हणून उत्तम आरोग्याची गरज नि:संशय आहे आणि चांगले आरोग्य मिळविण्याचे सर्वोत्तम साधन म्हणजे व्यायाम. खरे तर व्यायाम ही आरोग्याची गुरुकिल्ली आहे.
व्यायामाचे फायदे
संतुलित पौष्टिक आहार, शुद्ध हवामान, संयमी जीवन, स्वच्छता इत्यादी चांगल्या आरोग्यासाठी आवश्यक आहेत, परंतु यातील सर्वात महत्त्वाचा व्यायाम आहे. व्यायामाअभावी पौष्टिक अन्न पूर्णपणे प्रभावी ठरत नाही.
शाश्वत तारुण्य मिळविण्याचे रहस्य व्यायामामध्ये दडलेले आहे.जो व्यक्ती नियमित व्यायाम करतो, म्हातारपण त्याच्या जवळ येत नाही, यामुळे त्याचे शरीर उत्साही राहते आणि चेहऱ्यावर किंवा शरीरावर जास्त काळ सुरकुत्या पडत नाहीत. व्यायामामुळे आपल्या शरीराची पचनसंस्था सुदृढ राहते, नीट पचन झालेल्या अन्नाचे रक्त, मज्जा, मांस इत्यादींमध्ये रूपांतर होते.व्यायामामुळे आपल्या शरीरातील रक्ताभिसरण सुरळीत राहते. यामुळे केवळ शारीरिक आरोग्यच नाही तर मानसिक आरोग्यही सुधारते. याशिवाय शरीर तंदुरुस्त, चपळ, लवचिक आणि सुंदर बनते.
योग्य व्यायाम वेळ
व्यायामासाठी सर्वोत्तम वेळ म्हणजे पहाटेची, यावेळी पूर्वेची लाली शरीरात नवीनतेने भरते. यामुळे मन प्रफुल्लित होते, यावेळी वाहणारा मंद मंद वारा मनाला प्रसन्न करून घेतो आणि शरीरात उर्जेने भरतो, पक्ष्यांचा किलबिलाट आपल्याला काहीतरी बोलून व्यायामाची प्रेरणा देतो असे वाटते.काहीही न खाता व्यायाम करायला हवा. ऋतू आणि हवामान लक्षात घेऊन व्यायाम करण्यापूर्वी शरीरावर मोहरीच्या तेलाची मालिश करणे चांगले. दुपारी किंवा कडक सूर्यप्रकाशात व्यायाम करणे टाळावे, काही कारणाने सकाळी वेळ मिळत नसेल तर संध्याकाळी व्यायाम करावा.
लक्षात घेण्यासारख्या गोष्टी
व्यायाम करताना काही गोष्टी लक्षात ठेवल्या पाहिजेत. शरीराच्या सर्व अवयवांचा योग्य प्रकारे व्यायाम होईल अशा पद्धतीने व्यायाम करावा. शरीराच्या केवळ काही भागांवर ताण आल्याने ते मजबूत होतात, परंतु इतर भाग कमकुवत राहतात, त्यामुळे शरीर बेफिकीर होते.व्यायाम करताना श्वासोच्छवासाचा त्रास होत असल्यास व्यायाम थांबवावा, अन्यथा शरीराच्या मज्जातंतूंचा त्रास होण्याची भीती असते. शरीर वाकडा होत आहे.व्यायाम करत असताना नेहमी नाकातून श्वास घ्यावा, तोंडातून कधीही श्वास घ्यावा, व्यायामानंतर लगेच आंघोळ करू नये, शिवाय, व्यायाम अशा ठिकाणी करावा जिथे पुरेशी हवा आणि प्रकाश असेल, व्यायामाचे प्रमाण हळूहळू वाढवावे, अन्यथा दुसऱ्या दिवशी व्यायाम करावा लागेल, इच्छा होणार नाही.
उपसंहार :-
उत्तम आरोग्य मिळविण्यासाठी व्यायाम हे मोफत औषध आहे. त्यासाठी फक्त इच्छाशक्ती आणि समर्पण आवश्यक आहे. आपण सकाळी उशिरापर्यंत झोपण्याची सवय सोडली पाहिजे आणि दररोज व्यायाम केला पाहिजे.
